Matbaa Terimleri

Konu: Matbaa Terimleri Salı Şub. 09, 2010 1:46 pm

RENKLİ BİR
KİTABIN MATBAADAKİ ÖYKÜSÜ

Adını renkli bir kitap koyduk,
ancak bu bir dergi, broşür, katalog, kurumsal kimlik çalışması, ambalaj,
pul, afiş ya da aklınıza gelecek herhangi bir basılacak materyal
olabilirdi.

Kitabımız, matbaamıza çeşitli kanallardan gelmiş olabilir. Bu
kanallardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: Yazarın kendisi, bir
yayınevi, bir ajans, yazarı ya da konuyu destekleyen bir sponsor kişi ya
da kuruluş, bir ticari işletme, bir kamu kuruluşu....

Müşterimiz bir yayınevi ya da ajans ise kitabımız muhtemelen baskıya
hazır halde matbaamıza getirilecektir. Ancak, kitabın tasarımı ve üretimi basımevimiz bünyesinde
yapılacaksa, geleneksel ofset baskı sistemiyle çalışan bir matbaada,
kitabımızın aşağıdaki süreçlerden geçmesi gerekecektir.

Taslak
çalışması:Kitabınebadı, kullanılacak kâğıt cinsi, renk sayısı vb.
özellikler kararlaştırıldıktan sonra, kitaba girecek yazılı ve görsel
unsurların sırasını, yerini belirten ve tipo grafik
öğelerin kullanımına ilişkin (yazı puntosu, karakteri, sütun genişliği
vb.) fikir verecek bir ön çalışma yapılması zorunludur. Bu ön çalışmalar
kaba taslak diyebileceğimiz fikir taslaklarından, bilgisayar çıktıları
üzerinde görülebilecek ayrıntılı taslaklara kadar bir dizi hazırlık
aşamasını içerebilir. Taslak hazırlama süreci, tasarımın
en önemli bölümlerinden birisidir.
Dizgi, grafik,
tashih: Taslak mizanpajı
hazırlanmış kitabımız için bilgisayar ortamında oluşturulacak bir şablon
sayfa üzerinde yazıların, dilbilgisi kurallarına uygun bir şekilde ve
hedef kitlenin özelliklerine, kitabın türüne uygun tipografi
kullanımıyla yeniden yazılması işlemine dizgi diyoruz. Dizgi aşamasının
ardından gelen ve düz metinler, başlıklar, spotlar vb. yazılı unsurların
yanı sıra görsel unsurların (fotoğraf, resim, illüstrasyon, renk vb.)
belli ilkeler gözetilerek düzenlenmesi işini ise grafik
tasarım olarak adlandırıyoruz. Tasarım işi bitmiş sayfaların kâğıt üzerine
alınmış çıkışlarında yapılan ve dizgi hatalarını, görsel düzenlemeye
ilişkin yanlışlıkları düzeltme aşaması ise tashih adıyla anılıyor.
Tashih aşamasında işin kâğıt çıktıları genellikle müşteri temsilcisi ya
da müşteri tarafından ( yayınevlerinde düzeltmen) kontrol edilir,
hatalar kalem ile belirtilir ve hatalı bölümler bilgisayar ortamında
yeniden düzeltilir.

Film: Dizgisi, tasarımı tamamlanmış ve kontrol edilerek
düzeltilmiş olan kitabımız artık baskıya hazırdır. Baskı için ise baskı
makinesine bağlanıp zarar görmeden çalışacak bir baskı kalıbının
hazırlanması gereklidir. Baskı kalıbının hazırlanması için öncelikle
sayfaların filmlerinin (şeffaf) görüntülerinin elde edilmesi gerekir.
Fotoğraf baskısı gerektirmeyen yani tamamı yazılardan oluşan kitaplar
için çoğu kez aydınger adı verilen şeffaf kâğıtlara lazer yazıcıdan ters
çıkış almak yeterli olmaktadır.

Kitabımız renkli olduğuna göre, CMYK kısaltması ile dilimize yerleşmiş
olan Cyan mavisi, Magenta kırmızısı, Yellow (sarı) ve Kontrast olarak
ifade edilen siyah renklerin filmlerinin elde edilmesi gerekecektir.
Matbaacılıkta renkli bir fotoğrafın baskı yoluyla çoğaltılabilmesi için
öncelikle o fotoğraf üzerindeki CMYK renklerinin ayrılması yani bu
renkleri içeren dört ayrı filmin elde edilmesi, bu filmlerden dört
montaj yapılması, dört kalıp çekilmesi ve her bir kalıbın ilgili renk
ile kâğıt üzerine basılması söz konusudur. Filmlerde oranlarına göre
ayrılmış olan renkler, baskı yoluyla teker teker kâğıt üzerine
basılmakta, örneğin; önce mavi renk basılmakta, ikinci olarak sarı renk
mavi baskının üzerine basıldığında mavi, sarı ve yeşil tonlar elde
edilmektedir. Bunlar üzerine Magenta mürekkep basılınca morlar,
lacivertler ve diğer ara tonlar oluşmakta, kontrast ile de fotoğraftaki
derinlik ve netlik hissi arttırılmaktadır. Bu şekilde elde edilen
baskıya trigromi baskı da denir.

Montaj: Kitabımız ofset
matbaalarında sayfa sayfa değil, standart ebatlardaki tabaka kâğıtlara
basılır. Burada öyle bir düzenleme yapılır ki, tabaka halindeki bu kâğıt
uygun şekilde katlandığında birbirini takip eden sayfa numaraları
ortaya çıkar. Burada en sık kullandığınız ölçü birimi formadır. 1 forma
16 sayfadan oluşur ve çok sayfalı (kitap, dergi gibi) işlerde planlama
ve maliyet hesabı daima formalar üzerinden yapılır. İşte montaj işlemi,
astrolog adı verilen ve saydam bir tabaka üzerine, basılacak işin
filmlerinin forma düzeni esas alınarak yapıştırılmasından ibarettir.
Basılacak iş iki renkli ise iki ayrı montaj, Trigromi ise 4 montaj
yapmak gerecektir. Trigromi +özel gibi bir ifade dört renk haricinde,
yaldız gibi özel bir beşinci rengin basılacağını anlatmak için
kullanılır.

Ozalit
prova: Montajı tamamlanan iş,
ozalit kâğıdı üzerine pozlandırılıp, amonyak buharında bırakılarak baskı
öncesi son kontrol için hazırlanır. Bu şekilde montaj üzerindeki iş
ozalit kâğıdına aktarılır, ozalit kâğıdı forma düzenine göre katlanır.
Burada amaç, kalıp çekimi öncesinde işin son kez kontrol edilmesi, sayfa
numaralarının birbirini takip edip etmediğinin belirlenmesi ve hata
riskinin azaltılmasıdır. Ozalit prova üzerine müşteri tarafından
"basılabilir" onayı alındıktan sonra kalıp hazırlama işlemi başlar.

Kalıp: Montajlar, son olarak yüzeyi ışığa duyarlı hale getirilmiş m e t a
l plakalar üzerine pozlandırılır. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan
ofset baskı plakaları ozosol ve tif olarak adlandırılır. Montajdaki
görüntüler ışık yardımıyla m e t a l baskı plakalarına aktarıldıktan
sonra bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek, baskı kalıbı baskıya hazır
hale getirilir.

Baskı Provası: Bir işin, basıldığı zaman nasıl görüneceğini kestirme
yöntemidir. Prova, son çoğaltmada kullanılacak olan gerçek kâğıt,
mürekkep setleri ve görüntüler ile çalışan baskıdan alınan bir örnektir.
Günümüzde dijital prova sistemleriyle baskı öncesi renkli prova
alınabilmektedir.

Baskı: Renk provası alınıp, renklerin uygunluğuna karar
verildikten sonra kitabımızın seri baskısına geçilir. Baskı makinesinin
özelliklerine bağlı olarak (tek renkli, iki renkli, dört renkli, altı
renkli, ön arka baskılı gibi) baskının süresi ve kalitesi değişebilir.

Baskı koruma: Kitap, dergi kapakları, broşürler, ambalajlar, dosyalar
gibi dış etkilere açık basılı materyallerin yüzeyine uygulanan;
öncelikli amacı basılı yüzeyi yağ, nem, güneş ışığı gibi unsurlardan
korumak, ikincil amacı ise baskı yüzeyine parlaklık ya da matlık etkisi
vererek baskıya estetik özellik kazandırmak olan işlemlere baskı yüzey
koruma işlemleri denir. En sık kullanılan baskı koruma şekilleri;
vernik, lak ve selofan uygulamalarıdır.

Cilt: Kitap kapağımız
ve formalarımız basıldıktan sonra kitap şekline dönüşmek için bazı
işlemlerden geçer. Kapak, koniklenir. Yani sırta gelecek kısımlara iz
açılarak, kitap sırt bölgesi netleştirilir. Tabaka halindeki iç
sayfalar, kırım makinelerinde katlanır. Kırımı yapılmış formalar sırayla
bir araya getirilir ve bu işleme "harman çekmek" denir. Harmanı
yapılmış kitap formaları iplik dikiş, spiral ya da amerikan cilt denilen
sistemlerle birbirine ve kapağa tutturulur. Kapak takma işlemleri
tamamlandıktan sonra ağız kısımları tıraşlanır. Kitap pakete hazırdır.

Sayım ve şirink: Müşteriye teslim edilecek kitaplar istenilen sayılarda
paketlenecektir. Bu iş ya el ile paketleme şeklinde ya da shirink
(şirink) adı verilen paket makinelerinde yapılır. Shirink makineleri
istenen sayıda kitabın dışına plastik folyo sarıp, folyo kenarlarını ısı
ile yapıştırır ve basılı ürünlerin dağılması, ıslanması önlenmiş olur.

Teslimat: Pakete girmiş kitaplarımız için tesellüm fişi (sevk
irsaliyesi) kesilir ve kitaplarımız nakil aracına yüklenerek müşterisine
doğru yola çıkar.
TEMEL KAVRAMLAR

Matbaa: Diğer adı basımevi olan matbaalar,
çeşitli baskı tekniklerini kullanarak gazete, kitap, dergi, broşür,
ambalaj gibi her türlü basılı materyalini üretmek ve çoğaltmak görevini
üstlenmiş kuruluşlardır. Matbaalar hizmet götürdükleri sektörlerin
talepleri doğrultusunda, başta kâğıt-karton sanayinin ürünleri olmak
üzere, plastik, teneke, kumaş gibi ürünler üzerine baskı yaparlar.

Matbaacı:
1- Matbaa ve baskı işlerinin hazırlanma ve basılmaları ile uğraşan ve bu
işi kendine meslek edinen kimse. Bu çerçevede matbaacılık ana mesleği
altında çok sayıda meslek mensubu görev yapmaktadır. Bunların
başlıcaları; dizgici, grafiker, filmci, montajcı, kalıpçı, baskıcı,
mücellit (ciltçi), matbaa müşteri temsilcisi, matbaa yöneticisidir.

2- Basımevi sahibi.

Matbaacılık:1.Basılması istenen bir materyale ilişkin yazılı ve
görsel materyallerin belirli sanatsal özellikler gözetilerek bir araya
getirilip düzenlenmesi, baskıya hazırlanması ve çoğaltılması
işlemlerinin tümüne matbaacılık denir. 2.Basımevi işletme işi. Matbua:
Basılmış olan, basılı. Matbu evrak: Daha çok resmi nitelik taşıyan
işlerde kullanılmak üzere basılmış evraklara denir.

Ajans: Basım sanayiinde ajans kavramı,
daha çok basılacak materyallerin baskı öncesi hazırlık işlemlerini
yürüten, fiziki üretimden çok düşünce üreten ve satan kuruluşları ifade
eder. Ajanslar, resmi ve özel kuruluşların hizmet ya da mallarını
tanıtmaya, sevdirmeye, sattırmaya yönelik reklâm/tanıtım kampanyalarını
organize eder ve yürütürler. Bu işleri yaparken de kampanya sırasında
kullanılacak basılı materyallerin (afiş, broşür, billboard, reklâm
panoları, kitap, el ilanı, kurum kimliği çalışmaları vb.) tasarım ve baskıya hazırlık işlerini bizzat
yürütürler. Reklâm ajanslarının kapasiteleri ölçüsünde eleman sayıları
ve çalıştırdıkları elemanların nitelikleri değişebilir. Büyük ölçekli
reklâm ajanslarında görev alan uzman meslek mensupları genel olarak
şunlardır: Sanat yönetmeni, grafik
tasarımcılar, fotoğrafçı, dizgici, metin yazarı, müşteri temsilcisi

Yayınevi:Belirli uzmanlık alanları için
kitapların üretim, dağıtım ve pazarlamasını takip eden kuruluşlara
yayınevi denir. Yayınevleri de ajanslar gibi matbaaların en önemli
müşterileridir. Yayınevlerinin büyük bir kısmı, bastıracakları
kitapların dizgi ve tasarımını kendi
bünyelerinde yaptıktan sonra film, montaj, kalıp, baskı ve cilt
işlemleri için bir matbaa ile çalışırlar.

Servis Büro: 1980’li yıllardan itibaren
bilgisayarların basım sektöründe etkin kullanılmaya başlanmasının
ardından, bilgisayar destekli film çıkış hizmetleri vermek üzere
kurulmuş profesyonel kuruluşlara servis büro denmiştir. Servis bürolar,
film çıkış makinelerine büyük yatırımlar yapmak istemeyen ajans ve
matbaalar arasında köprü görevi gören kuruluşlar olup, günümüzde yavaş
yavaş doğrudan kalıba pozlandırma sistemlerini de bünyelerine almaya
başlamışlardır.

Selefoncu, lakçı: Baskısı tamamlanan broşür, dosya, kitap kapağı, karton
ambalaj gibi bazı işlerin yüzeyine hem estetik kaygılarla, hem de daha
dayanıklı olması, sudan, yağdan, güneş ışınlarından etkilenmemesi için
ciltleme öncesi selefon veya lak uygulayan işletmelere denir.

Mücellithane (Ciltevi): Baskısı tamamlanan işlerin kesim,
kırım, harman, dikiş, kapak takma vb. İşlemlerinin yapıldığı
işletmelere denir. Pek çok matbaanın kendi bünyesinde mücellithanesi
bulunmakla birlikte, özel kapak takma, varak yaldız vb. işlemler
konusunda hizmet veren cilt eveleri bulunmaktadır.
DİZGİ TERİMLERİ

ksan: Özellikle yabancı dillerden
dilimize geçmiş bazı sözcüklerin söylenişinde yol gösterici olarak görev
yapan ve bazı harflerin üzerinde bulunan işaretlerdir.

Alt başlık: Büyük yazıları yutulabilir
parçalara bölmek için kullanılan, sundukları yazının reklâmını yapan,
göz gezdiren insanları okumaya sevk eden ve ana başlığın altında bulunan
başlıklardır.

Ara başlık: Bir haberin ya da yazının belirli bölümlerine dikkat
çekmek için metin aralarında kullanılan yazı dizgisinden çok az
büyüklükteki punto ile dizilmiş ve genellikle daha kalın (bold) olan
başlıklardır.

Asıl başlık: Bir gazete ya da yayın tarafından kurumsal tanımlama
olarak kullanılan tasarım ya da logo.
Örneğin, Hürriyet Gazetesi'nin logosu…

Basan malzeme: Sıcak dizgide harf, işaret,
çizgi, süs gibi baskı işlemi sonucu sayfada görülecek malzemeler

Basmayan
malzemeler: Sıcak
dizgide espas (ara boşu), kadrat, anterlin, garnitür, klişe altlığı
gibi baskı kalıbında yer alıp mürekkeple temas etmeyen malzemelerdir.
Espaslar, kelimelerin arasında; kadratlar, yarım kalan (dul) satırların
tamamlanmasında veya kelime/satır ortalamada; garnitürler, sayfadaki
büyük boşlukları oluşturmada; klişe altlıkları, klişeleri yazı
yüksekliğine getirmede kullanılır.

Başlık: Metnin başına büyük punto
harflerle konunun adını belirtmek amacıyla konulan yazı…

Baştan blok yazı:Satırları sağdan başlayıp son
kısmı serbest biten dizgi türü... Soldan blok da denilebilir.

Başvuru İşaretleri: Okuyucuyu metinden dipnota ya da
diğer başvurulara yönlendirmek için kullanılan işaretler

Blok paragraf:Paragraf başındaki satırı içeri
almadan, satırbaşı boşluğu olmadan yapılan dizgi.

Bloklama:Yazının düşey olarak, sağdan ve
soldan düzgün şekilde dizilmesi. Tam blok ve yarım blok olabilir. Tam
bloklamada dul satırlardaki harf araları gereğinden fazla açılarak
istenmedik bir görünüm sergileyebilirler.

Bold: Normal yazı karakterinden daha
kalın gövdeye sahip olan daha siyah yazı karakteri veya stili

Bold-italic: Eğik karakterleri ve kalın
çizgileriyle zor okunmasına rağmen (burada olduğu gibi) pek çok dizgici
tarafından kullanılan yazı stili. Bu stil daha çok alt başlıklarda
tercih edinmelidir.

Çift:Tipo baskıda m e t a l harfleri dizerken kolaylık olsun
diye kullandığımız cımbıza benzer ince uçlu alet.

Decoratif yazı: Dekoratif yazı tipleri özel
imajlar için tasarlanmışlardır. Genelde metinlerde değil başlıklarda ve
sanat çalışmalarında tercih edilen yazı tipidir.

Dizgi operatörü: Dizgi makinelerinde dizgi işini
yapan kişi... Günümüzde yayınevleri dışında dizgi operatörlüğü mesleği
yerini hem dizgi tasarım yapabilen
yardımcı grafikerlere bırakmaktadır.
Dizgi: Basım yoluyla çoğaltılması düşünülen yazılı bir metnin
belirli standartlar gözetilerek matbaa harfleriyle yeniden yazılması
işlemi

Dizgici:Kurşun harfleri, harf kasalarından
tek tek alarak kumpas üzerine dizen elle dizen kişiye mürettip;
linotype, entertype, monotype gibi kurşun dizgi makinelerinde klavye
yardımıyla dizen kişiye dizgi operatörü denir. Günümüzde, masaüstü
yayıncılık sistemi içersinde bilgisayarda dizgi yapan elemanlar da
bilgisayar dizgi operatörü olarak anılmaktadır.

Dul:Bir paragraf sonunda yarım kalmış
satır.

Düzeltmen:
Genel tashih
kurallarını bilen, metnin yazıldığı dile hâkim olan, bu çerçevede
dizilmiş bir metindeki dizgi ve yazım hatalarını düzeltmekle yükümlü
kişi.

Eğik
Yazı: Normal
yazının bilgisayar tarafından hafif eğilmiş türüdür. İtalic olana göre
daha iyi okunur.

Elle dizgi: Daha önceden dökümü yapılmış ve hurufat kasalarında
yerlerini almış kurşun harflerin mürettipler tarafından teker teker el
ile alınarak bir araya getirilmesi yoluyla yapılan dizgi işlemi

Entertype: Kurşuna dayalı dizgi sisteminde
som (tek) satırlar dizen mekanik dizgi makinesi.

Font:Belli bir adı ve sabit görünümü
bulunan harf, sayı, noktalama işaretleri ve diğer yazı simgelerinin
kümesi.

Foto
Dizgi:Bilgisayarların
matbaacılık sektöründe kullanılmaya başlanmasından önceki yıllarda
kullanılan ve compugrafic adıyla da anılan foto grafik
temelli dizgi makinelerinde yapılan dizgi sistemi. Bu sistemde dizgi
makinelerinin ekranlarında sınırlı sayıda satır görülebilir; dizilen
satırlar bir kayıt biriminde saklanarak dizgi bitiminde pikaj yapılmak
üzere rulolar şeklindeki ışığa duyarlı kâğıtlara ışınsal aktarım yoluyla
pozlanırdı. Bu kâğıtlar tıptı fotoğraf baskısı gibi belli kimyasal

işlemlerden geçirildikten sonra yazılar görünür hale gelirdi. Bu
kâğıtlardan pikaj yapılır ve pikajlı sayfaların filmi çekilerek baskıya
hazırlık süreci devam ederdi.

Gale: Kenarlarından ikisi üzerinde bir gönye bulunan ve üzerine
elle veya mekanik olarak tipografi dizgi satırları yerleştirilen madeni
levha.
Harf
Kasası:
Belirli bir düzeni olan, içinde m e t a l harfleri(hurufat) barındıran,
çok çekmeceli bir kasa.

Harf: Tipografik düzenlemenin en temel öğesidir ve alfabenin
her bir simgesini belirtir.
Hat Sanatı: El ile güzel yazı yazma sanatı

Hattat: El ile yazı yazmayı sanat olarak
uygulayan kişi.

Hurufat: M e t a l harfler. Kurşun, antimuan ve kalaydan kimi
zaman da, bakır alaşımından dizgi dökümü için kullanılan m e t a l.

İnisyal Harf: Paragraf başındaki büyük ve
çoğunlukla süslü baş harf…

Konu: Geri: Matbaa Terimleri Salı Şub. 09, 2010 1:47 pm

İtalik: Hümanistik küçük harften türemiş
ve matbaacılıkta 1500’e doğru Aldo Manizio’nun girişimiyle benimsenmiş,
okuyana göre sağ üst köşeye doğru hafif eğik olan basım harfidir. El
yazısına benzetilmek için tekrar tasarlanıp eğilmiştir. İnceliği ve
açısı yüzünden okunaklığı azdır.
Kaligrafi: Güzel, şık el yazısı
Karakter: Veri ve bilgileri işleme ya da iletme amacıyla
göstermede, uzlaşmalı olarak kullanılan rakam, harf, noktalama
işaretleri ya da herhangi bir başka simge.

Klişe: 1. Tipo baskıda kullanılmak
amacıyla, üzerine kabartma olarak bir kompozisyon ya da resim kopya
edilmiş madeni levha. 2. Çukur baskıda, fotoğraf negatifi ve pozitifi.
Komut ya da
İşlev Karakteri: Verileri kaydetme, işleme, iletme ya da yorumlama gibi
işlemlerin yürütülmesi, başlatmaya, değiştirmeye ya da durdurmaya
yarayan ve bir veriyi gösterme karakterinden ayrılması gereken karakter.
Kumpas: M e t a l dizgi düzenlemesinde
elle dizilecek harflerin birleştirilmesi için kullanılan m e t a l bir
alet.
Linotype:
Tekli bir kurşun
çubuk olarak bir tam-bütün dizgi satırını dizen satır döküm makinesi
için yaygın olarak kullanılan ticari marka adı.

Ludlow: Başlıkların ilanların dizgisinde
kullanılan makine. (Karakter matrisleri, satırın tek blok olarak
döküldüğü özel bir kumpasta elle birleştirilir.)

Majüskül: Büyük harf veya büyük harflerle
yazılmış yazı, kapital veya uppercase adıyla da bilinir.

Matris: Sıcak dizgide döküm için kullanılan
dişi harfler

Mekanik dizgi: Basılacak matbaa harflerinin mekanik (Linotype,
monotype gibi yöntemlerle) olarak dizilmesi.
Miniskül: Küçük harf veya küçük harflerle
yazılmış yazı.

Monotype: Tek tek harflerden boyları ayarlanmış satırlar dizen
mekanik dizgi makinesi.

Otomatik Satır Aralığı: Yazı tipine, yazı büyüklüğüne ve
stiline dikkat etmeden kelime işlem programlarının satır arası
boşluklarını otomatik olarak ayarlaması.

Pi Fontları: Daktiloda olmayan simgesel
karakterlerle klavyedeki Alt, Option ile elde ettiğimiz sembollerde
yüklü bulunan simgeler veya özel olarak üretilmiş simge fontlarına
verilen isim.

Pika: Pika tasarımcısı ölçüm birimi. 12 punto = 1 pika, 6 pika
= 1 inch

Prova tezgâhı: Foto gravürcülerin deneme provalarını çıkarmasına ya da
tipo işçisinin ilk prova baskılarını ya da sütun tashihleri yapmasına
olanak veren baskı makinesi.

Punto: Harf büyüklüklerinin tanımlandığı temel ölçü birimidir.

Regular: Yazı ailesi mensuplarından biri.
Daha çok ana metin dizgisinde kullanılan, okunurluk açısından en uygun
yazı şekli.

Sans serif yazı: Genellikle eşit ağırlıklı çizgilerden oluşan, açıklığı
en iyi olan ve tırnak adını verdiğimiz bitiş vurguları olmayan yazı
tipleridir. Arial, Helvetica, Univers sans serif yazı tipi örnekleridir.

Sayfa başı
derinliği:
Sayfanın üstünde, üst marja eklenen fazladan boşluk. Bu boşluk
genellikle bölüm başlığını belirginleştirmek için yeni bir bölümün ilk
sayfasında bulunur. Sayfa başı derinliği tüm kitap boyunca aynı
kalmalıdır.
Sayısal
(dijital) dizgi: Günümüzde bütün kişisel bilgisayarlarda
gerçekleştirilebilen; çok sayıda yazılım ve font üreticisi firma
tarafından desteklenerek her geçen gün daha da geliştirilen dizgi
sistemi…
Script
yazı: El
yazısına benzeyen yazı tiplerine verilen addır. Resmiyetten uzak samimi
bir hava oluştururlar. Dizgide bazı harfler birleşirken bazıları
birbirlerine dokunmazlar. Davetiye gibi az yazı gerektiren samimi
yazışmalarda kullanılırlar.

Serif yazı: Tırnaklı yazı tipi olarak da anılan serif yazı
tiplerinde her harfin bitiş noktalarında küçük yatay çiziler vardır. Bu
çizgiler her harfin şeklini ayrı tutar ve harfler arası geçişi
kolaylaştırır. Dikey çizgileri yatay çizgilerinden daha kalındır. İnce
ya da kalın, eşit kalınlıkta, incelen şekilde veya yuvarlak olabilirler.
Okunurluğu en iyi yazı tipleridir.

Sıcak dizgi: Tipo baskı sistemini destekleyen
linotype, entertype dizgi makinelerinde kurşun harflerin dizilip, döküm
makinelerinde dökülmesiyle gerçekleştirilen dizgi sistemi. Gutenberg
teknolojisi de diyebiliriz. Kurşun harflerin ya tek tek ya da satır
halinde dökülmesi esasına dayanır. Bu dizgi sistemi yüksek baskı
sistemlerinden tipo baskı sistemini destekler.

Soğuk
dizgi: Genel olarak kurşun döküm yoluyla elde edilen diğer harf
dizgisi için kullanılır. Foto dizgi ya da sayısal (dijital) dizgi ile
karıştırılmamalıdır. 1990 öncesinde IMB vb. firmaların üretmiş olduğu
top şeklindeki m e t a l karakter kümelerinden oluşmuş kalıplarla
çalışan daktilolar mevcuttu. Her bir top farklı bir karakter içerirdi.
Topları değiştirerek değişik karakterlerde dizgi yapmak mümkündü. Sıcak
dizginin yaygın olduğu o dönemde bu sistem soğuk dizgi olarak
adlandırılmıştı.

Sondan blok: Satırların sağa dayalı olduğu
dizgi türü.

Tashih: Dizgi yanlışını düzeltme işi.
Tashih konusunda ortak bir dil oluşturulmuş olup, belli işlemler belli
sembollerle gösterilir.
Tipografi:

1. Kabartma kalıplar (tek tek karakterler, gravürler, klişeler) üzerinde
dizgi ve baskı yöntemi.

2. Grafik tasarımda yazılı unsurların
(yazı karakteri, yazı büyüklüğü vb.) sanatsal bir bakış açısı ile
düzenlenmesi işi. Günümüzde bilgisayarlı tipografinin gelişmesi ile
beraber yazı aileleri zenginleşmiş yeni Tipografik türler oluşturmak
kolaylaşmıştır.
Tipometre: Dizgicilerin kullandığı taksimatlı cetvel. Üzerinde iki
ayrı taksimat bulunan düz bir cetveldir. Bunların birisinde metre
sisteminin ondalık bölümleri (santimetre, milimetre), ötekindeyse on iki
eşit parçaya bölünen ve birimi tipo puntosu olan tipografi sistemi yer
alır.
Tire:1.Çizginin eş anlamlısı 2.Hiçbir
yumuşak tonu olmayan ve yalnızca iki uç yoğunluğu bulunan fotoğraf. 3.
Tire klişesi ya da filmi, yalnızca düz beyazları ve siyahları olan bir
belgeden hareketle elde edilmiş baskı kalıbı parçası(Tramlamanın karşıtı
olarak)

Trutype: Apple ve Microsoft tarafından sunulan yazı tipi düzeni.
Trutype yazı tipleri çoğu zaman lazer yazıcılarda çok daha hızlı çıktı
alınmasını sağlar.

X-yüksekliği: Latin Alfabesi'ndeki küçük x harfinden adını alan
X-yüksekliği kavramı a, e, o, u, ı gibi küçük ünlülerin yüksekliği
anlamına gelir ve önemli tasarım özelliğidir. Aynı puntodaki az x
yüksekliğine sahip yazı karakteri, çok x yüksekliğine sahip yazı
karakterinden daha az yer kaplar. (12 punto Times ile 12 punto Arial'i
karşılaştırdığımızda Arial daha çok yer kaplar.)

ABCÇDEFGĞHIİJKLMNOÖPRSŞTUÜVYZ (Arial-Regular 12 punto)

ABCÇDEFGĞHIİJKLMNOÖPRSŞTUÜVYZ
(Times-Regular 12 punto)

Yazı Ailesi: Bir tipografik karakterin değişik et kalınlıklarında ve
daraltılmış, genişletilmiş, eğimli, çizgili gibi çeşitlemelerinden
oluşan gruba denir. Helvetica, Arial, Garamond, Times aileleri gibi…

Yazı
kalınlığı: Yoğunlaştırılmış
yazı karakterleri çok yer harcamadan başlıkların etkisin artırmaya
yarar. Yoğunlaştırılmış; sıkıştırılmış veya bozulmuş demek değildir.
Bunlar daha çok etki için tasarlanmışlardır. Her karakterin içindeki
boşluğun artması için x- küçüklüğü yükseklikleri artırılmıştır. Buda
yazıya açıklık sağlar. Harf, satır ve paragraf arası boşlukları hem
okunurluğu hem de açıklığı etkiler. Hem metinde, hem de başlıklarda harf
arası boşluklarını ayarlayarak büyük farklılıklar oluşturulabilinir.
Harf satır ve paragraf arası boşluklarını hesaplarken iki kavramı
unutmamak gerekir. İzleme ve ayarlama (İzleme; Bütün doküman da ki harf
arası boşlukların aynı olması demektir. Ayarlama ise; Sola bloklu
yazının, bloğundan daha az resmi görünüm verdiği kabul edilir.

Yazı
Karakteri Takımı (Font): Bir harf biçiminin bütün alfabesidir. Diğer bir deyişle
aynı dizide aynı ölçüde ve aynı hizada sayıları, noktalama işaretlerini
de içeren bütün parçalarıyla özel harflerin uygun toplanmasıdır.

Yazı Stili: Bir yazı tipinde farklı yerlere
vurgu yapmak için kullanılan değişiklerdir. Normal, kalın, italic,
kalın-italic, altı çizgili, gölgeli vb. yazılardır.

Yazı Tipi Ayarlaması: Varolan yazıt iplerini düzenleyerek yenilerini
yaratmanızı sağlayan etki. Bu etkiye sahip yazılımlarda harflere ince
bitiş çizgileri ekleyebilir, harfleri bastırabilir, gerebilir ve her iki
tarafına da boşluk ekleyebilirsiniz. Yazı tipini temelden değiştirmek
istiyorsanız x-yüksekliği ile oynayabilir ve logo olarak
kullanılabilecek değişik semboller bulabilirsiniz…
Yazı tipi: Temel olarak aynı özelliklere
sahip karakter setleri… Artık kelime işlem programlarıyla büyüklükler
ayarlanabildiğinden yazı tipi terimi, aynı çizgi oranlarına sahip
karakter setleri için kullanılmaktadır. Çoğu yazı tipi normal ve
kalından daha çok alternatif sunarlar. Mesela sans serif yazıların büyük
bir kısmı hafif ve ağır yazı seçeneklerini içerirler. Bunlar genel
metin yazısından kullanılmaya elverişli olmamakla birlikte; başlıkları
renklendirir. Hareket katarlar. Light, Regular, Bold, Black, Ultra Black
gibi seçenekler mevcuttur.
GRAFİK TASARIM TERİMLERİ

Grafik: Harfleri, sözcükleri, tümceleri,
fotoğrafları, biçimleri, renkleri kâğıt üzerinde bir zevk ve oranla
yerleştirme ve bu yerleştirmede yenilik ve çekicilik oluşturma sanatına grafik denir. Eski Yunancadaki "Grapnein"
(yazmak) kelimesinden dilimize geçmiştir.

Tasarım:Planlamaya dayalı belirli bir amaç
gözeten yaratıcı bir eylemdir.

Grafik Tasarım:
Okunan izlenen
görüntülerin tasarımı şeklinde tanımlanır. Grafik
tasarımda görsel unsurlar kenar çizgileri ile aynı yönde
yerleştirildiklerinde düzenli ve durağan, karşıt yönde
yerleştirildiklerinde dinamik ve enerjik bir yapı oluştururlar.

İletişim: Gönderici ve alıcı olarak
adlandırılan iki insan ya da insan grubu arasında gerçekleşen bir duygu,
düşünce, davranış ve bilgi alış verişidir.

Grafik
İletişim:
Görüntülerden oluşan bilgilerin değiş-tokuşu olarak tanımlanır. Yazılar,
resimler ve fotoğraflar başlıca grafik
iletişim araçlarıdır. Bir mesajın açık, ekonomik ve estetik yollarla
üretilmesi, grafik iletişimin başlıca
amacıdır. Grafik iletişimin ekonomik
olması demek, mümkün olan en az sayıda görsel imgenin, mümkün olan en
yüksek sayıda bilgiyi aktarabilmesi demektir. Örnek: Erkek/kadın
tuvaletlerini ya da giriş çıkışı grafik
imgelerden anlarız.

Grafik
Tasarımın Öğeleri: Çizgi, ton, renk, doku, biçim, ölçü, yön olarak ifade
edilebilir. / Çizgiler karakterlerine göre ve konumlarına bağlar olarak
bazı mesajlarda iletirler. Örneğin; yatay çizgi durgunluk, dikey çizgi
saygınlık, diyagonal çizgi canlılık, kıvrımlı çizgi zarafet ifadesi
verir./ Tonlar genellikle görsel imgenin yarım ton reprodüksiyon tekniği
ile tamlanması yoluyla elde edilir. Ton ve çizgi tasarımda kontrastlığı
oluşturan elemanlardır. / Renk, bir tasarımı meydana getiren yapı
taşlarından biridir. Renkler, izleyen üzerinde değişik etkiler
uyandırırlar. Bunların bir bölümü kişisel, bir bölümü ise genellenebilir
duygulardır. Örneğin; sıcak renklerin uyarıcı, soğuk renklerin ise
gevşetici, dinlendirici olması renklerin genellenebilir etkileri olarak
değerlendirilebilir. / Doku, bir yüzey üzerinde tekrarlara dayalı
biçimsel bir düzen olarak adlandırılabilir. Örneğin zeminde kullanılan
bir ahşap, mermer vb. dokusu... / Bir grafik
tasarım ürünü, farklı ölçülerdeki görsel unsurların bir araya
gelmesiyle oluşur. / Bir tasarım yüzeyi üzerinde bulunan çizgisel,
tipografik ve görsel unsurların yönü önemlidir. Örneğin: Bir gazete
haberinde yer alan insan fotoğrafı ilgili habere doğru bakmalıdır.

Mesaj: Bir kimseye verilen, gönderilen
iletilen bilgi, haber.

Hedef Kitle: İlgi alanları ve özellikleri ayrıntılı bir biçimde
tanımlanmış bir kitledir. Bir kişi ya da kurumun davranışlarından,
kararlarından, uygulamalarından dolaylı ya da dolaysız olarak etkilenen
grup olarak ifade edilebilir.

Sanat Yönetmeni: Reklâm ajanslarında metin yazarı, fotoğrafçı,
uygulamacı grafiker, müşteri temsilcisi vb. elemanlarla çalışan, etkili
reklâm üretimi ve tasarımından sorumlu kimse.

Grafiker:Görsel sanatlar alanındaki ressam,
heykeltıraş gibi meslek mensuplarından biri olan grafikerler, basılması
istenen materyali estetik kurallar çerçevesinde baskı için düzenleyen;
yazıları ve görsel unsurları işin niteliğine uygun bir grafik dili kullanarak çekici hale getiren ve
bu yolla etkili iletişim ortamı yaratan sanatçılardır. Günümüzde
grafikerlerin sanat bilgisi ve el becerisi yanında, psikoloji ve
iletişim bilimleri ile de yakından ilgilenmesi gerekmektedir.

Gün geçtikçe matbaalarda, reklâm bürolarında, yayınevlerinde grafikerler
daha önem kazanmışlardır. Grafikerlik önemli bir sanat dalı haline
gelmiştir. Dünyada ve ülkemizde; güzel sanatlar bölümlerinde grafik ana sanat dalları açılmıştır. Günümüzde
kartvizitten günlük bir gazete sayfasına kadar, baskıya girecek her ürün
bir grafikerin oluşturacağı taslaktan geçmelidir.
Eskiz (Taslak):Çeşitli unsurların sayfa üzerinde
nasıl yerleştirileceğini gösteren karakalem ya da kör yazı ve resimlerle
oluşturulmuş taslak çalışmaları. Taslaklar, fikir taslakları ve
geliştirilmiş taslaklar olarak iki aşamada ele alınabilirler. Fikir
taslakları, basılacak ürünle ilgili olarak otobüste, evde, parkta ya da
herhangi bir yerde üretilmiş kabataslaklara verilen addır. Geliştirilmiş
taslaklar ise, fikir taslakları içinden seçilen birkaç örneğin, işin
gerçek ebatlarında bilgisayar ortamında gerçek baskı materyalleri ile ya
da uygun bir baskı altı malzemesi üzerine ışıklı masalarda kör yazı ve
resimlerle oluşturulmuş taslaklardır. Bu taslaklarda kullanılacak yazı
karakteri ve puntosu, varsa fotoğrafın yeri ve büyüklüğü, zemin rengi
vb. unsurlar basılacakmış gibi düzenlenir ve müşteriye sunulur.

Mizanpaj: (Düzenleme) Grafik öğelerinin belirli bir çerçeve içinde
dengeli olarak yerleştirilmesi. Bir çeşit taslak... Sayfa düzenlemesi,
sayfa planı... (La mise en page)

Pikaj: Grafik
için hazırlanmış; resim, yazı, amblem ve fotoğrafların, milimetrik
kâğıt ya da resim kâğıdı üzerine, gönyeli bir şekilde kesilerek
yapıştırılması. Bu işlem bilgisayarların basım dünyasına girmesinden
önce yapılırdı. 1990’lı yıllara kadar pek çok matbaa ve yayınevi
pikajörleri çalıştırırdı. Günümüzde pikaj işlemi yapılmamaktadır.
İllüstrasyon: Başlık, slogan ya da metin gibi
sözel unsurlardan çok görsel unsurların ağırlıkta olduğu; görsel anlatım
öğelerinin etkin kullanıldığı grafik
tasarım unsurlarının bütünü.
Slogan: Genellikle hafızada kalıcılık için ise ideali 2–3
kelimeden oluşmasıdır.

Amblem: tek satırdan oluşan, bir ürün,
hizmet ya da fikri tanıtmak amacıyla yazılmış çarpıcı metinlerdir.
Sloganlarda sözcük sayısı 5-6'yı geçmemelidir. Özellikle afiş
tasarımında, vurgulama ve Ürün ya da hizmet üreten kuruluşlara kimlik
kazandıran sözcük özelliği göstermeyen soyut ya da nesnel görüntülerle
ya da harflerle oluşturulan simgelerdir.

Logo: İki ya da daha fazla tipografik
karakterin sözcük halinde okunacak biçimde bir araya getirilmesiyle
oluşturulan ve bir ürün, kuruluş ya da hizmeti tanıtan marka ya da
amblem özelliği taşıyan simgeler.

Simgesel İşaret: Ürün, hizmet, düşünce ya da
nesneyi simgeleyen işaretler. Trafik işaretleri, ulaşım, hastane, sigara
içilmez levhaları, bayrak ve flamalar simgesel işaretlere örnektir.
Ticari Marka: Bir ürünün benzer ürünlerden
ayrılmasını sağlamak amacıyla üreticiler tarafından kullanılan
tanımlayıcı simgelerdir.

Format:Biçimin, ölçümün ya da bir yayının görünüşü için
kullanılan genel bir terim.

Perspektif: Cisimleri, bir yüzey üzerine görüldükleri gibi çizme
tekniği.

Orijinal:Baskı yoluyla çoğaltılmak üzere tarayıcılarda taranarak
film çıkışa hazırlanan ya da reprodüksiyon atölyesinde filmi çekilen
tire veya yarı ton resim.

Degrade: Siyahtan beyaza giden tram; koyu renkten açık renge ya da
bir renkten başka bir renge geçiş işlemi. Daha çok değişik zemin
denemelerinde tercih edilir.

Konu: Geri: Matbaa Terimleri Salı Şub. 09, 2010 1:47 pm

Kurum Kimliği: Bir kurumun ya da şirketin
kartvizit, yazışma, iş gazetesi gibi kâğıt baskı dokümanlarında sürekli
aynı stili kullanmasıyla oluşan ve diğer şirketlerden ayrılmasını
sağlayan imaj. Tutarlı olmak için bütün dokümanlarda aynı yazı tipi,
stili, harf ve satır arası boşlukları aynı tür boşluklar kullanılır. Bu
parçalar bütün yayınlarda aynı yerlerde olur.

Kurum Kimliği Dosyası: Bir kurumun imajını güçlendirmek
için hazırlanan ve sürekli kullanılacak basılı evraklara (logo, amblem,
fatura, irsaliye, makbuz, zarf, antetli kâğıt, kartvizit gibi) ilişkin
örneklerin bulunduğu dosya.

Broşür: Tanıtım amacı taşıyan renkli veya tek renk olarak
hazırlanan kitapçık ya da tek, iki, üç ya da akordeon kırımlı föy

Afiş: Kâğıdın yalnız bir yüzüne
siyah/beyaz veya renkli olarak basılıp duvarlara asılan bir çeşit
duyuru. Afişler hedef kitle ile buluştukları çevreye bağlı olarak iç ve
dış mekân afişleri olarak ikiye ayrılır. Dış mekân afişleri, büyük
boyutları ile duvar yüzeylerinde ilan panolarında hedef kitleyle
karşılaşırlar. İzlenme süreleri kısadır. İç mekân afişleri, salonlara,
lobilere ve koridorlara asılır. Bu nedenle de uzun süre izlenme şansına
sahiptirler. İzlenme süresini dikkate almak gerek.

Billboard: 70x100 boyutunda en az 4, en çok
10 parçadan oluşan ve daha çok açık havada hedef kitle ile buluşan büyük
boy afiş.

El
İlanı: Bir
ürün ya da hizmeti duyurmak, tanıtmak amacıyla çok sayıda bastırılıp
dağıtılan genellikle 1/2 ya da 1/4 A4 boyutundaki basılı materyal.

Ambalaj: Bir ürünü dış etkilerden korumak,
tanıtmak, ürünle ilgili imaj yaratmak ve kullanıcıyı bilgilendirmek
amacıyla kâğıt, karton, cam, plastik, teneke, kumaş, ahşap, strafor vb.
malzemelerden yapılan ürün tamamlayıcısı.
Prospektüs: Bir ilacın kullanımına ilişkin
bilgileri içeren ve ilacın karton ambalajı içinde sunulan basılı
materyal…

Recto: Bir açık kitabın süreli yayın ya da benzerlerinin sağ
taraf sayfası. Sayfa 1, sürekli olarak Recto üzerindedir ve rectolar
sürekli tek sayfa sayısını taşır.

Verso: Bir kitabın sol taraftaki sayfası.

Dia
pozitif:
Saydam, slâyt… Görüntünün film üzerinde net olarak göründüğü bir
fotoğraf türü olup, matbaacılıkta görüntü kalitesi açısından tercih
edilen orijinaldir.

Opak: Işık geçirmeyen ve saydam olmayan, ışığı yansıtan.
Fotoğrafçılıkta karta basılmış fotoğraflar Opak olarak adlandırılır.

Animasyon: Hareketsiz resimleri canlandırma,
çizgi film tekniği.

Cilt payı: Basılı alanla, sayfanın
ciltlenecek kenarı arasındaki iç marj.

Donuk
sayfa: Sayfa düzeninde tek düze görünen, hareketsiz sayfa.
Örneğin; roman, hikâye sayfaları…
Doyma: Bir renk şiddetinin ölçüsü. Örneğin pembe kırmızıdan,
gökyüzü mavisi lacivertten daha az doymuştur.

İsim
Plakası: Yayının başlığının konulduğu grafiksel özelliklerle
desteklenen bölge ( isim plakası genellikle bir arka plan, yatay
çizgiler, bir alt başlık ve bir açıklama satırı içerir. Yönetici
listesiyle (künye) karıştırılmamalıdır.)

Künye: Bir yayının adı, adresi, sahibi,
yöneticisi, telefonu, e-mail v.b bilgileri içeren bölüm.

Piktogram:Nesnelerin stilize edilmiş
siluetlerindendir. Kolay algılanır, çabuk öğrenilirler. Mektup, telefon
işareti, sigara içilmez v.b işaretler.

Düz Anlam: Bir sözcük işaret ya da imgenin
doğrudan anlamıdır. Örneğin sarı renk dolgulu bir daire, sarı renkli bir
dairedir.

Yan Anlam: Anlamın ikinci aşamasıdır. Yan anlam ancak düz anlamın
bulunduğu bir yerde değer kazanır, etkili olur ya da önerilir. Örneğin,
sarı renk dolgulu bir daire görünümü bir güneş olarak algılanabilir.

Görsel
Malzeme:
Basılacak her türlü malzeme görsel malzeme olarak adlandırılır. Örnek
olarak fotoğraf, slâyt, resim ve yazı verilebilir.

Simetri: 1- Tasarımda iyi orantılanmış ve
dengelenmiş parçaların oluşturduğu genel yapı 2- Hayali bir çizgi ya da
düzlemde ayrılmış iki yönlü biçim benzerliği. Örnek insan vücudu, dergi
ve kitap sayfaları…

Asimetri: Tasarımda, simetrinin tersine orantısızlığa dayalı
parçalardan oluşan yapı. Modernist akımlar asimetriyi birbirine
benzemeyen ya da eşdeğer olmayan görsel unsurlar arasında dinamik bir
denge ya da düzen sağlayan bir kavram olarak ele alıp kullanmışlardır.
Asimetrik denge, birbirine benzemeyen ya da eşdeğer olmayan görsel
unsurlar arasında dinamik bir denge ya da düzen sağlayan bir kavram
olarak ele alınmaktadır. Asimetride büyük yazı küçük yazıyı, büyük
görsel öğe küçük görsel öğeyi ezer ancak sayfada yinede bütünlük
hâkimdir.

Sızma: Tasarımda basılı alanın bir kısmının örneğin fotoğrafın
sayfanın dışına taşması

Silme: Baskı tasarımında görsel malzemenin sayfa kenarlarında
hiç boşluk kalmayacak şekilde sayfanın tamamına yerleştirilmesi.

Siluet: Arka plandan soyutlanmış bir
görüntü veya bir fotoğrafta bir anahtar öğeyi soyutlama amacıyla arka
planın kaldırılması.

Görsel Hiyerarşi: Tasarım içinde vurgulanmak istenen mesaja göre görsel
unsurların ölçümlenmesi anlamına gelir. Kimi tasarımlarda fotoğraf öne
çıkarken, kimisinde de tipografik unsurlar, kimisinde renk, hatta
bazılarında tasarım yüzeyindeki beyaz boşluk öne çıkabilir.

Forma: Kâğıt tabakaları genellikle 4,8.16
ya da 32 sayfadan oluşan birimlere bölünmektedir. Bu birimlere forma
denir. Kitap, dergi gibi çok sayfalı basılı materyallerin planlanması
forma üzerinden yapılır.

Reklâm: Bir ürün ya da hizmetin basın ve yayın araçlarına para
karşılığında tanıtılarak kamuoyuna iletilmesine yönelik faaliyetlerin
tümü.

Reklâm
Ajansı:
Bir ürün ya da hizmetin tanıtım faaliyetlerini yürütebilecek bilgi ve
yeteneğe sahip uzmanların oluşturduğu topluluk.

Ajans: Bünyesinde ajans yöneticisi,
müşteri temsilcisi, sanat yönetmeni, pazar araştırmacısı, metin yazarı,
medya sorumlusu, trafik sorumlusu, üretim sorumlusu, tasarımcı,
illüstratör, fotoğrafçı, dizgi operatörü, endüstri tasarımcısı, personel
sorumlusu gibi elemanları barındıran; bir ürün ya da hizmeti tanıtmak,
duyurmak, sattırmak için reklâm, pazarlama ve tanıtım faaliyetleri
yürüten işletme.
Vinyet: Dizgi ve sayfa düzenleme işlerinde zemin ve aralarda,
köşelerde kullanılan ve sistematik parçalar halinde imal edilen süsler,
figürler, çiçekler vb. Günümüzde vinyetler bilgisayar ortamında clipart
dosyalarında hazır olarak bulunmaktadır.
MASA ÜSTÜ YAYINCILIK TERİMLERİ

MÜY Donanımı (Çevre
Birimleri)Bilgisayar:
Verilerin üstünde işlem yaparak bunları
okunabilir ve görüntülenebilir hale getiren teknolojik makineler.

Bilgisayardan Baskıya Sistemleri: Bu sistemde bilgisayarda hazırlanan
bir iş, direk olarak kalıba potlanır ve arkasından baskıyı
gerçekleştiren bir sistemdir. Bunun kolaylığı montaj ve kalıp hane
probleminin kaldırmaktır.

CCD: (Charged Coupler Device - Yüklü Kuplaj Aygıtı) CCD,
tarayıcılar ve dijital kameralar gibi cihazlarda ışığı ölçmek için
kullanılan elektronik bir aygıttır.
Dijital Fotoğraf Makinesi (giriş
ünitesi) : Resimleri
kendi bünyesinde direk sayısallaştırabilen ve bu görüntüleri bilgisayar
ortamına aktarabilen fotoğraf makinesi çeşidi. Bu sistemde fotoğraf
filmi ve film banyo işlemleri yoktur. Görüntüler doğrudan fotoğraf
makinesinin hard diskine ya da hafıza kartına yazımlanır. Buralardaki
görüntüler kişisel bilgisayarlarda yeniden düzenlenip baskıya
hazırlanabilir.
Harici
kayıt birimi (SCSI, CD-w - çıkış ve giriş ünitesi): Sabit disk gibi bilgileri
hafızasında tutabilen fakat sabit olmayıp taşınabilen ve başka bir
bilgisayara bağlanabilerek bilgi aktarmada yardımcı olan araçlardır.
SCSI (skazi) taşınabilen bir harddisk formunda iken, CD-Writer,
bilgileri compact diske (CD) yazarak, kopyalanmasını ve taşınabilerek
diğer bilgisayar ortamlarına aktarılmasını sağlar.
Klavye (girdi ünitesi):Bilgisayarda, daktilo gibi yazı
yazıp, resimler üzerinde ve veriler üzerinde değişiklik yapmanıza olanak
tanıyan bir donanım parçası…
Modem (çıkış ve giriş ünitesi) : Bilgisayarın Internet gibi
iletişim ağlarına bağlanarak diğer kişisel bilgisayarlara veri
göndermesini veya onlardan veri almasını sağlayan; bilgisayarın sayısal
sinyallerini telefon sinyaline, telefon sinyallerini de sayısal
sinyallere çeviren aygıt.

Monitör (çıktı ünitesi): Bilgisayardaki verileri
görüntülemeye yarayan araç.
Mouse (fare - girdi ünitesi): Bilgisayar yazılımlarında seçme,
kopyalama, kesme, çizme vb. gibi işlemleri yapan, bilgisayarın ünitesi.
Kalem Mouse; bir nevi tarayıcı gibi işlem yapan, daha önceden çizilmiş
nesnenin üstünden geçerek çizime yardımcı olan ya da elle serbest çizim
yaparak görüntü oluşturmaya yarayan cihaz.
Printer (yazıcı - çıktı ünitesi) : Bilgisayar ortamında üretilen
yazılı ve görsel materyallerin kâğıt üzerine aktarılmasını sağlayan
dijital aygıt. Masaüstü yayıncılık donanımının en temel üyelerinden
birisi… Renkli ve siyah beyaz, nokta esaslı, mürekkep püskürtmeli ve
lazer sistemiyle çalışan çeşitleri vardır.
Scanner (girdi ünitesi- tarayıcı) : Yazı, saydam veya Opak fotoğraf,
resim, illüstrasyon gibi görüntüleri, 0 ve 1 kodları ile
sayısallaştırarak bilgisayar ortamına aktaran parça. El tarayıcıları,
masaüstü tarayıcılar, flatbed tarayıcılar ve tamburlu tarayıcılar gibi
çeşitleri vardır. Tamburlu tarayıcılar ve flatbed tarayıcılar,
reprodüksiyon atölyelerinde daha detaylı ve kaliteli tarama yapan
cihazlardır. Diğerleri ise amatör tarama işlemlerinde kullanılırlar.

Masaüstü Yayıncılık: Kitap, dergi, gazete, broşür gibi yayınları kişisel
bilgisayarlarda özel yazılımlar kullanarak hazırlama yöntemi

MÜY
Yazılımlarıa) Nokta esaslı (bitmapped) : Yumuşak ve resimsel efektler için
idealdirler. Bu programda oluşturulan görüntüler pixel noktacıklarından
oluşur. Nokta esaslı tasarım programları şöyle sıralanabilir: Adobe Photoshop,
Fractal Design Painter, Fractal Design Color Studio, Aldus SuperPaint.
b) Nesne esaslı
(objectoriented) : Vektörel tabanlı programlar olarak da anılan bu
yazılımlarda geometrik çizim, simge, logo ve diğer tipografik
uygulamalar için gereken düzgün ve keskin kenarlı görüntüler üretilir.
Bu programlar bütün imgeleri nokta yerine, çizgi ya da vektörler halinde
depolar. Bu programlar arasında en yaygınları; Aldus Freehand,
Typestyler, Fontographer...

c) Sayısal işlem: Sayısal hesaplamaları yapabildiğimiz,
tablolar oluşturabildiğimiz yazılımlar. Bunlara Exell, Access gibi
örnekleri verebiliriz.
d) Kelime işlem: Genellikle tez, rapor, resimsiz kitaplar gibi
metin ağırlıklı sayfa düzenleme çalışmalarında kullanılan
yazılımlardır. Örnek olarak Word, Write, Notepad…

e) Sayfa mizanpaj: Dergi ve gazete gibi
materyallerin sayfalarının tasarımında kullanılan programlardır. Bunlara
örnek QuarkXpress, Pagemaker, Corelldraw, Indesign
f) Sistem Yazılımları:Masaüstü yayıncılık ile ilgili
işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak yazılım ve donanımın etkin
çalışmasını sağlayan yazılımlar. MACOS, WINDOWS gibi

g) Donanım Yazılımları: Bunlar bilgisayarın
donanımlarının sistemde çalışabilmesi için, sisteme tanıtılması ve kendi
bünyesinde donanımın özelliklerini kullanabilmek için tasarlanmış
yazılımları içerir. Örneğin yazıcınızı bilgisayarınıza bağlamanız
yetmez, yazıcı bilgisini içeren bir programı da sisteminize yüklemeniz
gerekir.

Genel MÜY KavramlarıAdobe
Systems:
Postscript dili, Adobe İllüstratör, Adobe Photoshop,
Adobe acrobat gibi geniş bir yazı tipi
yelpazesi ile profesyonel grafik
sanatçıları ve iletişimcileri için tasarlanan diğer araçların
yazılmasından sorumlu şirketin adı.

Anti-aliasing: Pikselleri karıştırma yoluyla
verilen yumuşatma etkisi

Baskı provası: Bir işin, basıldığı zaman nasıl görüneceğini kestirme
yöntemi. Prova, son çoğaltmada kullanılacak olan gerçek kâğıt, mürekkep
setleri ve görüntüleri ile çalışan baskıdan alınan bir örnektir. Digital
prova sistemleri gelişmiş MÜY donanımının bir unsuru olarak ele
alınabilir.

Bellek renkleri: Doğada kolayca bulunan renkler;
ten rengi tonları, mavi (gökyüzü) ve yeşil (bitkiler) gibi. Bu renklere
referans renkler de denir.

Bezier eğrileri: Dört kontrol noktası kullanarak
matematiksel olarak tanımlanan eğri. Photoshop'taki
pen araç bezier eğrileri yaratır.

Birleşik: Birleşik bir görüntü, içindeki
tüm renk elemanlarını aynı anda gösterir. Adobe
Photoshop'ta çalışırken kanalları
ayrı ayrı gösterebileceğiniz gibi, hepsini birden de gösterebilirsiniz.

CEPS:(Color Electronic Publishing
System - Renkli Elektronik Yayın Sistemi) Genellikle, Scitex,
Linotype/Hell, Crosfield ve diğerlerinin sunduğu özel görüntü düzeltme
veya rötuşlama sistemlerini anlatmak için kullanılır.

Cromalin: Bir renk provası yaratmak için bir
yöntem. Bu yöntem, sonradan lakelenerek yüksek kaliteli renk provası
yaratan CMYK katmanlı hafif renk farkları kullanır.
Clip Art: Tasarımcıların kesip çıkartmaları
ve tasarımlarına yapıştırmaları için kâğıda basılmış resimlemeler.
Masa-üstü yayıncılıkta, clip art bir disketten kopyalanabilen ve
diğerine yapıştırılabilen, kaydedilebilen elektronik resimlerdir.
Çözünürlük: Bir görüntünün piksellerle ölçülen
eni ve boyudur. Buna bağlı olarak yüksek çözünürlüklü görüntü
denildiğinde çözünürlüğü, çoğaltılacağı çizgili ekranın en az iki katı
olan görüntü anlaşılır.. Örneğin 150 çizgilik bir ekrana basılan 300-dpi
görüntü yüksek çözünürlüklüdür. Çözünürlüğü belirlemede kullanılan
ölçütler dpi, lpi ve pikseldir.

DCS: (Desktop Color Seperation)
Masaüstü renk ayrımı
Descreening: Operatörün, var olan yarım ton noktalarını yok ettiği
bir işlem.Basılı malzemeden bir nesne taradığınızda descreening oluşur.

Dinamik Aralık: Belli bir görüntüde bulunan en
düşük ve en yüksek yoğunlukları arasındaki fark… Bu terim aynı zamanda
bir tarayıcının veya dijital kameranın duyarlılığını anlatmak için de
kullanılır.

Dpi:Bir inç’teki tarama sayısıdır. Bir inç'teki tarama sayısı
arttıkça görüntü daha detaylı taranır ve kalitesi de artar.

Filtre: Daha büyük bir uygulamanın içinde
bulunan, görüntüleri değiştirmek için kullanılabilen küçük bir uygulama.
Photoshop'ta, bir görüntünün
görünüşünü keskinleştirmek, bozmak veya başka bir şekilde değiştirmek
için birçok değişik filtre kullanabilirsiniz.
Fraktal:Matematikçilerin bilgisayarlarda,
matematiksel formüllere dayanarak yarattığı desenlere verilen ad.

» Reklam Terimleri
» OGame Terimleri ve Kısaltmalar