Ahlak Bilgileri > Acelecilik

Acelecilik



Sual: Acele etmek uygun mu? Daha çok hangi işlerde acele etmek gerekir?
CEVAP
İnsanın fıtratında acelecilik vardır. İki âyet-i kerime meali:
(İnsan aceleci [tabiatta] yaratıldı.) [Enbiya 37]

(İnsan pek acelecidir.) [İsra 11]

Acele işe şeytan karışır. İki hadis-i şerif meali:
(Acele şeytandan, teenni Rahmandandır.) [Tirmizi]

(Teenni eden isabet eder, acele eden hata eder.) [Beyheki] (Teenni, acelenin zıttıdır.)

O
hâlde, işlerde acele etmemeli ve hemen karar vermemeli! Aceleyle
verilen kararlara şeytan karışır. Nefsin istediği bir şey hatıra
gelince şeytan, (Fırsatı kaçırma, hemen yap!) der. Onun için kalbe
gelen şeyi yapmadan önce, bu işten Allahü teâlâ razı mı, sevab mı,
günah mı diye düşünmeli! Günah değilse yapmalı! Böylece teenni edilmiş,
yani acele edilmemiş olur.

Yalnız 5 yerde acele gerekir:
1- Misafir gelince, hemen yemek vermeli,
2- Günah işleyince, hemen tevbe etmeli,
3- Namazı vakti girince, hemen kılmalı,
4- Defin işini acele yapmalı,
5- Kız
veya oğlan çocuklara din bilgilerini ve namaz kılmayı öğrettikten
sonra, büluğa erip de dengi çıkınca, hemen evlendirilmelidir. Eşiat-ül-lemeat kitabındaki hadis-i şerifte, (Ya
Ali, üç şeyi geciktirme! Namazı vakti girince hemen kıl, cenaze
namazını hemen kıl! Dul veya kızı, küfvü isteyince, hemen evlendir!) buyuruldu.
O hâlde, namazını kılan, günahlardan sakınan ve nafakasını helalden
kazanan biri varsa, hemen onunla evlendirmeli! Eğer evlendirilmezse,
fitneye sebep olabilir. Bir hadis-i şerif meali:
(Dinini,
ahlâkını beğendiğiniz bir kimse, kızınıza talip olursa, hemen
evlendirin! Eğer evlendirmezseniz, fitne ve fesada sebep olursunuz.) [Tirmizi]

İbadetleri ve hayırlı işleri yapmakta acele etmeli. Birkaç hadis-i şerif meali:
(Ölmeden
önce tevbe edin! Hayırlı işleri yapmaya mani çıkmadan önce acele edin!
Allahü teâlâyı çok hatırlayın! Zekât ve sadaka vermekte acele edin!
Böylece Rabbinizin rızklarına ve yardımına kavuşun!) [İbni Mace]

(En
akıllınız, ölümü çok hatırlayan, ahiret için azık toplamakta acele
edendir. Ölümü çok hatırlayan dünya ve ahiret saadetine kavuşur.) [Taberani]

(Sadaka vermekte acele edin, çünkü bela sadakayı geçemez.) [Beyheki]

(Beş
şey gelmeden önce beş şeyin kıymetini biliniz: Ölmeden önce hayatın
kıymetini, hastalıktan önce sıhhatin kıymetini, dünyada ahireti
kazanmanın kıymetini, ihtiyarlamadan gençliğin kıymetini, fakirlikten
önce zenginliğin kıymetini.) [Hakim]

Zekâtını vermeyen ve malını ahiret yolunda sarf etmeyen kimse, fakir olunca çok pişman olur. Bir hadis-i şerif meali:
(Tesvif eden helak olur.) [Berika] (Tesvif, hayırlı iş yapmayı sonraya bırakmaktır.)

İfrat ve Tefrit zararlı
Tembellik,
bir işi geciktirmek, sonraya bırakmak nasıl kötü ise, acele etmek de
kötüdür. Bunun biri ifrat, diğeri tefrittir. Dinimiz orta yolu,
aşırılıklardan uzak olmayı emretmektedir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Aşırı giden helak olur.) [Müslim]

Bir kimse, müsrif
olursa buna ifrat denebilir. Bir kimse de cimrilik ederse, buna da
tefrit denebilir. Dinimiz, her iki aşırılığı da yasaklamıştır. Furkan
suresinin 67. âyet-i kerimesinde, israf edenlerle cimrilik edenler
kötülenmiş, ikisinin ortası olanlar övülmüştür.

Acele eden
fütura düşer. Yani gevşeklik ve bezginlik hasıl olur. Hayırlı bir işin
olması için acele eden, gecikince, bezginliğe, ümitsizliğe düşer. Dua
eder, hemen duasının kabul olmasını ister. Duası gecikince duayı
bırakır, maksudundan mahrum kalır. Acele edenin ihlası, takvası
bozulabilir. Şüpheli şeylere, hatta haramlara dalabilir.

Namaz
kılarken acele eden, tadil-i erkanı terk edebilir. Hızlı okurken
tecvide uymayabilir, yanlış okuyabilir. Onun için ağırbaşlı olmalı,
düşünerek hareket etmelidir. Salihlerin vasfı Kur'an-ı kerimde mealen
şöyle bildiriliyor:
(Onlar Allah’a ve ahirete inanırlar,
iyiliği emredip kötülükten vazgeçirmeye çalışırlar, hayır işlerinde
birbirleriyle yarış ederler. İşte bunlar salihlerdendir.) [A.İmran 114]

Böyle hayırlı işlerin haricinde acelecilik uygun değildir. Düşünerek hareket etmek ve hayırlı işlerde sebat göstermek gerekir.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Yavaş,
yumuşak davranmak, Allah’ın kuluna verdiği büyük bir ihsandır. Aceleci
olmak, şeytanın yoludur. Allahü teâlânın sevdiği şey, yumuşak ve
ağırbaşlı olmaktır.) [E.Ya’la]

İftarda acele etmeli
İftarda
acele etmek ve sahuru geciktirmek, belki insanın aczini, yiyip içmeye
ve dolayısı ile her şeye muhtaç olduğunu göstermektedir. İbadet etmek
de zaten bu demektir.

Namaz borcu varsa acele kaza etmeli
Farz
namazı özürsüz vaktinde kılmamak büyük günahtır. Acele kaza etmek
gerekir. Zaruri işler haricinde kaza etmeyi geciktirmek de büyük
günahtır. Nafile zaruri iş olmadığı için, nafile kılarak, terk edilen
kazayı geciktirmek dört mezhepte de haramdır. [Nafileleri kılarken
kazaya da niyet etmeli. Hem sünnet sevabı alınmış olur, hem de namaz
borcu ödenmiş olur.] Düşman karşısında, bir farz namazı kılmak mümkün
iken terk etmek, 700 büyük günah işlemek gibidir. (Umdet-ül islâm)

Tevbe edilen günahlar affedilir
İnsan
günahını ne kadar çok büyük görürse o kadar iyidir. Fakat günahı
yüzünden Allahü teâlânın sonsuz rahmetinden ümit kesmek caiz değildir.
Hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Allahü teâlâ buyurdu ki:
İşlediği günahı affımın yanında büyük görene gazaplanırım. Eğer acele
etmek şanımdan olsaydı, acele ceza verseydim, rahmetimden ümit
kesenlere acele ceza verirdim.) [Deylemi]

Allahü teâlâ, tevbe edilen günahları affeder. Tevbede acele etmeli.

Müstehap işlemek için sünnet terk edilmez
Cenaze
olduğu zaman, Âyet-el kürsiyi ve tesbihleri okumayarak sünnet terk
edilmektedir. Cenaze sebebiyle sünneti terk etmek uygun değildir.
Cenaze namazını acele kılmak müstehaptır. Müstehap işlemek için sünnet
terk edilmez. Cemaat çok olsun diye, cenaze namazını vakit
namazlarından sonraya bırakmak mekruhtur. Cemaatın çok olması için,
cenazeyi saatlerce bekletip, sonra acele ederek Âyet-el kürsiyi ve
tesbihleri terk etmek pek yanlıştır. Özürsüz bir sünneti terk etmemeli,
ortadan kaldırmamalıdır.

Şeytanla bir münazara
Şeytan, abid ve âlim Salih efendiye der ki:
- Salih efendi, ne kadar çok ibadet ediyorsun? Sanki Allah’ın ibadete ihtiyacı mı var?
-
Evet, Allahü teâlâ, her ihtiyaçtan münezzehtir. Hiç kimsenin ibadetine
ihtiyacı yoktur. Ancak bizim ibadete ihtiyacımız vardır. Kur'an-ı
kerimde mealen, (Salih amelin faydası, bunu yapanadır) buyuruluyor. (Fussilet 46)

-
Salih efendi, çok ibadet etmek için acele ediyorsun. Acele işlerde
hayır olmaz. İşlerini önce bir yoluna koy, bir rahata kavuş, ondan
sonra bol bol ibadet edersin. Dünyanı kazanmadan ahiretini nasıl
kazanacaksın?
- Ecel benim elimde değil... Sonra bugünün işini yarına bırakırsam, yarının işini ne zaman yaparım? Hadis-i şerifte, (Yarın yaparım diyenler, helak oldu) buyuruluyor. İbadetler vakitlidir. Her ibadeti zamanında yapmak gerekir.

-
Evet Salih efendi, hayırlı işte acele etmek gerekir. Hayırlı iş olan
ibadetleri acele yap ki kısa zamanda daha çok ibadet etmiş olursun.
- Cenab-ı Hak, çok ibadeti değil, ihlaslı ibadeti kabul eder. Hatasız yapılan az iş, hatalı yapılan çok işten hayırlıdır.

-
Ne mutlu sana Salih efendi, demek az da olsa hatasız ibadet ediyorsun.
Toplumda düzgün ibadet yapamayan çok kimse vardır. İbadetinle bunlara
örnek olmak için onların göreceği yerlerde ibadet etsen, daha çok sevap
kazanırsın. Örnek olmamakla emr-i marufu terk etmiş olursun.
-
Allahü teâlânın beni görmesi kâfidir. İnsanların da görmesini istersem,
ibadete riya karıştırmış olurum. Riya ile yapılan amel kabul olmaz.